Giáo đường St Paul
Thánh đường St Paul của Christopher Wren, công trình Baroque lớn nhất nước Anh không bao giờ tồn tại nếu không có thảm họa của trận đại hỏa hoạn ở London vào năm 1666 phá hủy ngôi nhà thờ xây vào thời Trung cổ và biến hầu hết thành phố thành đống tro tàn. Thế nhưng, câu truyện liên quan đến Wren, và nhất là đặc điểm chi phối suy nghĩ của ông ngay từ đầu - là mái bát úp - phải giống như lúc trước Hỏa hoạn.
* Thời điểm xây dựng: 1675 - 1711
* Địa điểm: London, Anh
Sơ đồ sau cùng của Thánh đường
St Paul có gian giữa nhà thờ và cung
thánh theo quy ước, phát triển qua
nhiều lần thử nghiệm và thay đổi. Wren
lúc đầu muốn sơ đồ trung tâm hình thánh
giá Hy Lạp, có mái bát úp nổi bật hơn nhiều.
Năm 1663 nhà thờ cũ, từ lâu đã khiến nhiều người lo ngại, có nhiều dấu hiệu đáng báo động về sự bất ổn bên dưới tháp ở chỗ giao nhau. Đề xuất của Wren là phá dỡ tháp, xây mới chỗ giao nhau ở quy mô lớn hơn, và che phủ tháp bằng mái bát úp có đỉnh như quả dứa khổng lồ, đề xuất này được chấp nhận.
Mái bát úp là vấn đề mà tất cả kiến trúc sư đều muốn xây dựng, tuy nhiên cơ hội vẫn còn hạn chế. Brunelleschi xây dựng mái bát úp của Thánh đường Florence năm 1420. Mái bát úp của Michelangelo ở Thánh đường St Peter nối tiếp vào cuối thế kỷ 16. Ở Paris, Val-de-Grâce của Francois Mansart và nhà thờ Sorbonne của Jacques Lemercier bắt đầu khởi công vào năm 1665, khi đó trong chuyến đi nước ngoài duy nhất của mình Wren nhìn thấy công trình đang xây dựng.
Phát triển thiết kế:
Sau hỏa hoạn, tất cả sơ đồ trước đây đều không thích hợp, Wren phải bắt đầu lại từ đầu. Từ lúc đó cho đến khi hoàn tất năm 1711, trong văn phòng của Wren vẫn luôn đầy ắp sơ đồ và bản vẽ vô cùng phong phú lẽ ra làm cho quá trình thiết kế thêm rõ ràng nhưng thực tế đôi lúc lại trái ngược.
Các giai đoạn phát triển chính là khoảng thời gian này. Năm 1670 Wren đưa ra thiết kế khiêm tốn đến mức khó hiểu bao gồm một tiền sảnh có mái cupôn và một nhà thờ nhỏ hình chữ nhật. Khi người ta đánh giá thiết kế này không đủ tạo ấn tượng thì ông thiết kế một số dựa theo hình thánh giá Latin làm mái cupôn phía trên chỗ giao nhau và một số có hình thánh giá Hy Lạp (các nhánh có chiều dài bằng nhau) cũng có mái bát úp như sơ đồ ban đầu của Bramante đối với thánh đường St Peter.
Sơ đồ thánh giá Hy Lạp này được Wren yêu thích, năm 1763 ông làm mô hình, cái gọi là "mô hình lớn" đã tranh thủ được sự đồng tình. Cuối cùng, cũng như trường hợp thánh đường St Peter, giới chức sắc trong giáo hội khăng khăng theo sơ đồ truyền thống với một gian giữa dài (họ nói; "không đúng theo kiểu thánh đường"). Nhưng mô hình lớn vẫn là lời chứng nhận sinh động cho trí tưởng tượng của Wren. Như một công trình kiến trúc lẽ ra nó thú vị hơn là xây dựng nhà thờ: 4 nhánh có chiều dài bằng nhau cộng với cột tiền sảnh thoáng đãng ở đầu phía Tây cùng một mái bát úp ở giữa khổng lồ. Các nhánh liên kết không dùng đường thẳng mà bằng đường cong, một ý tưởng vô cùng tuyệt vời, độc đáo ở Anh và trên thế giới. Độ hở của đường cong - vách lõm tầng phía dưới gặp đường cong lồi của mái bát úp vốn là hình ảnh thu nhỏ của sự thể hiện phong cách Baroque xuất sắc.
Giai đoạn kế tiếp rắc rối nhất, một thiết kế trong đó khả năng chuyên môn tự tin của mô hình lớn được thay thế bằng những gì có vẻ mang tính không chuyên kỳ quặc. Ở đây, Wren phải trở lại sơ đồ theo chiều dài, nhưng ở chỗ giao nhau lại kết hợp mái bát úp và tháp 4 tầng: nền hình củ hành đỡ tường tròn dưới mái cupôn bằng cách cột ghép đôi, kế đến là một mái bát úp nhỏ và sau cùng là một tháp giống như chùa tương tự như tháp sau cùng ông đề nghị xây dựng thánh đường St Bride ở phố Fleet. Chính thiết kế này nhận được Giấy phép của Hoàng gia vào tháng 5/1675, nhưng Wren luôn vẫn giữ quyền thay đổi ý định khi việc xây dựng đang tiến triển.
Mặt tiền phía Tây của Thánh đường St Paul là bộ phận thiết kế sau cùng. Cảnh quan ở phần trán tường thánh đường St Paul được Francis Bird (1706) cải tạo theo cách hướng về Damascus, một việc làm rất hay nhưng bị đánh giá thấp đối với tác phẩm điêu khắc Baroque bất hủ ở Anh.
Ông không làm điều này ngay lập tức, và từ đây sự phát công trình hoàn tất khá dễ dàng. Việc dựng chuyện Thiết kế được cấp phép thay thế bằng mái bát úp và nâng cao chi tiết thật thận trọng. Yếu tố duy nhất còn lại chưa giải quyết là tháp và mặt tiền phía Tây, không được định hình cho đến sau năm 1700.
* Thời điểm xây dựng: 1675 - 1711
* Địa điểm: London, Anh
Sơ đồ sau cùng của Thánh đường
St Paul có gian giữa nhà thờ và cung
thánh theo quy ước, phát triển qua
nhiều lần thử nghiệm và thay đổi. Wren
lúc đầu muốn sơ đồ trung tâm hình thánh
giá Hy Lạp, có mái bát úp nổi bật hơn nhiều.
Năm 1663 nhà thờ cũ, từ lâu đã khiến nhiều người lo ngại, có nhiều dấu hiệu đáng báo động về sự bất ổn bên dưới tháp ở chỗ giao nhau. Đề xuất của Wren là phá dỡ tháp, xây mới chỗ giao nhau ở quy mô lớn hơn, và che phủ tháp bằng mái bát úp có đỉnh như quả dứa khổng lồ, đề xuất này được chấp nhận.
Mái bát úp là vấn đề mà tất cả kiến trúc sư đều muốn xây dựng, tuy nhiên cơ hội vẫn còn hạn chế. Brunelleschi xây dựng mái bát úp của Thánh đường Florence năm 1420. Mái bát úp của Michelangelo ở Thánh đường St Peter nối tiếp vào cuối thế kỷ 16. Ở Paris, Val-de-Grâce của Francois Mansart và nhà thờ Sorbonne của Jacques Lemercier bắt đầu khởi công vào năm 1665, khi đó trong chuyến đi nước ngoài duy nhất của mình Wren nhìn thấy công trình đang xây dựng.
Phát triển thiết kế:
Sau hỏa hoạn, tất cả sơ đồ trước đây đều không thích hợp, Wren phải bắt đầu lại từ đầu. Từ lúc đó cho đến khi hoàn tất năm 1711, trong văn phòng của Wren vẫn luôn đầy ắp sơ đồ và bản vẽ vô cùng phong phú lẽ ra làm cho quá trình thiết kế thêm rõ ràng nhưng thực tế đôi lúc lại trái ngược.
Các giai đoạn phát triển chính là khoảng thời gian này. Năm 1670 Wren đưa ra thiết kế khiêm tốn đến mức khó hiểu bao gồm một tiền sảnh có mái cupôn và một nhà thờ nhỏ hình chữ nhật. Khi người ta đánh giá thiết kế này không đủ tạo ấn tượng thì ông thiết kế một số dựa theo hình thánh giá Latin làm mái cupôn phía trên chỗ giao nhau và một số có hình thánh giá Hy Lạp (các nhánh có chiều dài bằng nhau) cũng có mái bát úp như sơ đồ ban đầu của Bramante đối với thánh đường St Peter.
Sơ đồ thánh giá Hy Lạp này được Wren yêu thích, năm 1763 ông làm mô hình, cái gọi là "mô hình lớn" đã tranh thủ được sự đồng tình. Cuối cùng, cũng như trường hợp thánh đường St Peter, giới chức sắc trong giáo hội khăng khăng theo sơ đồ truyền thống với một gian giữa dài (họ nói; "không đúng theo kiểu thánh đường"). Nhưng mô hình lớn vẫn là lời chứng nhận sinh động cho trí tưởng tượng của Wren. Như một công trình kiến trúc lẽ ra nó thú vị hơn là xây dựng nhà thờ: 4 nhánh có chiều dài bằng nhau cộng với cột tiền sảnh thoáng đãng ở đầu phía Tây cùng một mái bát úp ở giữa khổng lồ. Các nhánh liên kết không dùng đường thẳng mà bằng đường cong, một ý tưởng vô cùng tuyệt vời, độc đáo ở Anh và trên thế giới. Độ hở của đường cong - vách lõm tầng phía dưới gặp đường cong lồi của mái bát úp vốn là hình ảnh thu nhỏ của sự thể hiện phong cách Baroque xuất sắc.
Giai đoạn kế tiếp rắc rối nhất, một thiết kế trong đó khả năng chuyên môn tự tin của mô hình lớn được thay thế bằng những gì có vẻ mang tính không chuyên kỳ quặc. Ở đây, Wren phải trở lại sơ đồ theo chiều dài, nhưng ở chỗ giao nhau lại kết hợp mái bát úp và tháp 4 tầng: nền hình củ hành đỡ tường tròn dưới mái cupôn bằng cách cột ghép đôi, kế đến là một mái bát úp nhỏ và sau cùng là một tháp giống như chùa tương tự như tháp sau cùng ông đề nghị xây dựng thánh đường St Bride ở phố Fleet. Chính thiết kế này nhận được Giấy phép của Hoàng gia vào tháng 5/1675, nhưng Wren luôn vẫn giữ quyền thay đổi ý định khi việc xây dựng đang tiến triển.
Mặt tiền phía Tây của Thánh đường St Paul là bộ phận thiết kế sau cùng. Cảnh quan ở phần trán tường thánh đường St Paul được Francis Bird (1706) cải tạo theo cách hướng về Damascus, một việc làm rất hay nhưng bị đánh giá thấp đối với tác phẩm điêu khắc Baroque bất hủ ở Anh.
Ông không làm điều này ngay lập tức, và từ đây sự phát công trình hoàn tất khá dễ dàng. Việc dựng chuyện Thiết kế được cấp phép thay thế bằng mái bát úp và nâng cao chi tiết thật thận trọng. Yếu tố duy nhất còn lại chưa giải quyết là tháp và mặt tiền phía Tây, không được định hình cho đến sau năm 1700.
No comments:
Post a Comment